Hành Tinh Của Một Kẻ Nghĩ Nhiều
09. Một nhà và một đời
Trong suốt một năm làm podcast, mình nhận thấy xu hướng tìm hiểu và lắng nghe tâm lý học của mọi người khiến mình khá bất ngờ. Đó là việc tập podcast được ít người nghe nhất trong gần 40 tập đã phát sóng lại có chủ đề về mối quan hệ của chúng ta với cha mẹ. Có vẻ như trong quá trình trưởng thành, chúng ta quá tập trung vào các mối quan hệ bên ngoài xã hội như bạn bè và người yêu, việc học tập và sự nghiệp cũng như quá chăm chú vào sự biến đổi trong tâm hồn bị kỷ của bản thân mà quên mất rằng định dạng con người của chúng ta thật ra đã được nhiều lắm từ rất lâu trước khi chúng ta nhận thức được mình là ai trong thế giới này. Tất cả những giá trị xây dựng nên một nhân sinh quan tưởng chừng vô cùng độc lập và mang đậm tính cá nhân thật ra đều ẩn chứa dư âm của đứa trẻ trong mỗi chúng ta và quan hệ của chúng với cha mẹ ta trong suốt thời thơ ấu. Đây chính là lý do mình đặt tên cho chương cuối cùng của phần 2 là "Một nhà và Một đời". Như một cái cây, chúng ta đâm chồi nảy lộc từ việc nhận được bao nhiêu dinh dưỡng từ gốc rễ, có thể là tình yêu thương hay sự khước từ của cha mẹ, một nhà và một đời.
Một trong những ảnh hưởng lớn nhất của tình yêu thương mà ta nhận được từ cha mẹ lên "phiên bản người lớn của chúng ta" Có lẽ là việc chuyển hóa tình yêu ấy thành cách chúng ta yêu khi trưởng thành. Trong nghiên cứu của Ashdown và cộng sự (2020), ông yêu cầu người tham gia hãy tưởng tượng họ quay về là những đứa trẻ 10 tuổi và trả lời những câu hỏi về mối quan hệ của họ với cha mẹ trong thời điểm đó. Những câu hỏi này gồm những mục như 'Bố mẹ thường cố tình làm tổn thương cảm xúc của tôi' hay 'Bố mẹ không mấy quan tâm đến tôi'. Kết quả của nghiên cứu này cho thấy những người nhận định bản thân bị mẹ khước từ tình cảm thường cảm thấy lo âu khi bước vào những mối quan hệ lãng mạn. Song song với đó, những người cảm thấy họ không được cha mẹ yêu thương cũng gặp nhiều khó khăn trong việc điều tiết tâm lý. Cả hai loại cảm giác này đều có mối liên hệ mật thiết với nỗi sợ gần gũi (xem thêm chương 18) của những đứa trẻ bị tổn thương trong họ.
Cũng cùng chủ đề về nỗi sợ gần gũi, nghiên cứu của Senese và cộng sự (2020) phát hiện những rối loạn tâm lý thường thấy là hệ quả của những mối quan hệ không lành mạnh với cha mẹ trong tuổi thơ. Điều này dẫn đến nỗi sợ thân mật khi trưởng thành, có những biểu hiện bao gồm tê liệt cảm xúc, lãnh cảm, lòng từ trọng thấp và có xu hướng phụ thuộc vào người khác. Những người càng có nhiều vấn đề trong việc thể hiện bản thân càng tự cảm thấy họ không có nhiều giá trị, không đáng được giúp đỡ, do đó họ không nên và không cần sử dụng đỡ từ người khác, dẫn đến việc né tránh và sợ thân mật.
Rohner (1986) cho rằng có bốn kiểu tương tác cha mẹ thường dùng để thể hiện tình yêu dành cho chúng ta. Thứ nhất là hành vi ấm áp, yêu thương, được thể hiện thông qua việc khen ngợi, công nhận ưu điểm của con với những hành động như hôn hay ôm ấp con. Thứ hai là hành vi hung hãn, được biểu hiện thông qua việc nhạo báng, la hét, sử dụng bạo lực hay thậm chí thông qua những thái độ mang tính biểu tượng như tỏ ra thô lỗ hay có những cử chỉ xúc phạm. Thứ ba là xao lãng, khi cha mẹ hoàn toàn không có một sự hứng thú hay quan tâm nào đến con cái về cả mặt tâm lý, cảm xúc hay vật chất. Cuối cùng là cảm giác không đủ, thường được trải nghiệm khi chúng ta cảm thấy không được quan tâm và yêu thương như ta mong muốn.
Báo cáo của Rhoner và Lansford (2017) cho rằng con người chúng ta, bất kể là trẻ con hay người lớn, đều khao khát nhận được những hồi đáp tích cực từ hình tượng gắn kết trong đời mình. Đối với trẻ con, đây là cha mẹ, đối với người trưởng thành, đây là người yêu hay bạn đời. Khi không thể nhận được phản hồi như mong đợi, chúng ta sẽ trở nên lo âu và bất an. Càng không được công nhận, chúng ta càng cố gây ấn tượng để được yêu bởi những hình tượng gắn kết này. Nếu như khi còn là những đứa trẻ, chúng ta khóc lóc và la hét khi bị tách rời khỏi cha mẹ hay bám dính lấy họ khi được gặp lại, những đứa trẻ tổn thương này trong chúng ta sẽ lớn lên thành những người lớn hay ghen tuông hoặc bám dính, lệ thuộc và luôn đòi hỏi lời đảm bảo từ bạn đời.
Bên cạnh việc lệ thuộc vào người tình, hệ quả của việc cảm thấy không được yêu thương trong tuổi thơ cũng có thể dẫn đến những rắc rối trong việc điều chỉnh và kiểm soát sự tức giận, tê liệt cảm xúc, dễ tổn thương lòng tự trọng, không bao giờ cảm thấy mình đủ tốt, bất ổn trong cảm xúc và có góc nhìn tiêu cực về thế giới (Khaleque và Rhoner, 2012). Ngoài ra, việc cảm thấy không được cha mẹ yêu thương cũng có thể dẫn đến xu hướng độc lập phòng thủ. Những người độc lập phòng thủ khác với những người độc lập lành mạnh ở chỗ, Tuy họ thường tỏ ra mạnh mẽ và cứng rắn, thực chất đứa trẻ bị tổn thương bên trong họ có một lỗi khát khao day dứt về việc được yêu, được nhận sự ấm áp và ủng hộ. Những người này, tuy nhiên, lại rất sợ bị tổn thương và khớp từ như đã từng trải nghiệm trong tuổi thơ với cha mẹ, từ đó họ thường từ chối người khác trước để tự bảo vệ bản thân (Rhoner và Lansford, 2017).
Theo Rhoner và Lansford (2017), từ việc cảm nhận được tình yêu thương của cha mẹ khi còn nhỏ và được bạn đời chấp nhận khi đã trưởng thành, cách chúng ta nhìn nhận về việc yêu thương bởi những người có vị trí quan trọng trong đời có ảnh hưởng rất lớn đến cách mỗi chúng ta "vận hành", trên phương diện tâm lý, xã hội, hành vi cảm xúc và rất nhiều những khía cạnh khác trong cuộc sống như sự chân thành, mong muốn giúp đỡ người khác, cảm giác hài lòng với cuộc sống, sự mạnh mẽ trong tinh thần, thành tích học tập, cảm giác an toàn trong cảm xúc và trách nhiệm với xã hội. Tất cả để hình thành một đời của mỗi cá nhân. Những đứa trẻ trong chúng ta bởi lẽ đó sẽ theo chúng ta đến hết chặng đường của quá trình trưởng thành.
Mình lại nhớ đến lần đi dự buổi ra mắt cuốn sách Buông tay để con bay của cô Lê Thu Hà. Cô nói rằng bên trong mỗi ông bố và mẹ đều có một đứa trẻ bị tổn thương, và khi sinh con ra, chính những tổn thương trong cha mẹ cũng có thể tạo nên những đứa trẻ tổn thương trong mỗi chúng ta. Tất cả chúng ta — những kẻ đang sống - đều đang đi trên một hành trình vừa khám phá, vừa chữa lành cho chính mình. Và ngay cả khi đang mang trong mình một đứa trẻ bị tổn thương, chúng ta vẫn có thể bước tiếp để khám phá về thế giới, về chính mình. Và khi đứa trẻ tổn thương trong bạn bật khóc, hãy thấu hiểu và nhân từ, hãy nhìn vào bên trong và dỗ dành đứa trẻ, rằng ai trong chúng ta cũng đều có những vết cắt trong tâm hồn và không có ai là hoàn hảo. Nếu chúng ta có thể chữa lành vết thương từ một nhà, chúng ta vẫn còn một đòi để học về chính mình, để cảm thông và biết yêu thương bản thân nhiều hơn.
Bạn đang đọc truyện trên: ZingTruyen.Xyz